در این یادداشت نگاهی خواهیم انداخت به رفتار های نژادپرستان ایتالیا در فوتبال این کشور که در سال های اخیر دیده شده است. نژادپرستان این کشور اخیرا برخی از بازیکنان را دچاره مشکل رده اند.
نژادپرستان ایتالیا
روزنامه کوریره دلو اسپرت جمعه چند هفته قبل و در تیتر اصلی خود این سؤال را پرسید: «شما به چه کسی می‌گویید نژادپرست؟» این روزنامه یکی از مهمترین نشریات ورزشی ایتالیا است و چندی پیش به مناسبت بازی بین اینتر و رم، تصویری از روملو روکاکو را در برابر کریس اسمالینگ در صفحه اصلی خود کار کرد و تیتر جنجالی «جمعه سیاه» را برای این تصویر به‌کار برد. عدم استفاده از اصالت بازیکنان برای این تیتر انتخابی ساده بود اما بخش‌هایی از فرهنگ ایتالیا، که شامل رسانه‌های جریان اصلی آن نیز می‌شود، از چنین طرز تفکری فاصله دارند.
حتی اگر این تفکر نژادپرستانه در میان تمام مردم دیده نشود اما می‌توان آن را در استادیوم‌ها، خیابان‌ها، در رسانه‌ها و حتی شبکات اجتماعی مشاهده کرد و این یک مشکل بزرگ است. به‌نظر می‌رسد در ایتالیا خیلی‌ها نمی‌دانند که نژادپرستی انواع مختلفی دارد. در حالی که این تیتر و عکس در خارج از ایتالیا با واکنش‌های منفی بسیاری روبه‌رو شد اما کوریره دلو اسپرت در داخل کشور حمایت‌هایی دریافت کرد. جایی که در آن به منتقدان برچسب گروگان نزاکت سیاسی زده شد.
در ماه‌های اخیر، کشور ایتالیا، به‌خصوص در فوتبال با مشکل نژادپرستی روبه‌رو بوده است. این فصل در سری آ بازهم اتفاقاتی تلخ رخ داده است. روملو لوکاکو و ماریو بالوتلی در شمار بازیکنانی قرار دارند که مورد آزار نژادی قرار گرفته‌اند. یک گزارشگر تلویزیونی ایتالیایی اخیراً به‌خاطر اینکه گفته بود تنها راه متوقف کردن لوکاکاو این است که به او ده موز بدهید تا بخورد از کار خود اخراج شد. نژادپرستی در رده‌های سنی پایین فوتبال ایتالیا هم حضور دارد. دیده‌بان نژادپرستی در فوتبال متوجه شد که در دو فصل اخیر ۸۰ مورد نژادپرستی در رده‌های سنی رخ داد است.
این چشم‌انداز تیره و تاریک حالا با فصل ۲۰۲۰-۲۰۱۹ سری آ ایتالیا عجین شده است. دو تیم یوونتوس و اینتر اخیراً با استخدام مربیان جدید خود یعنی مائوریتزیو ساری و آنتونیو کونته، رقابت تاریخی خود برای فتح اسکودتو را از تو ایجاد کرده‌اند. در یکی از بازی‌های قبلی دو تیم در هفته‌ای که نتایج اهمیتی بالایی داشت، اینتر که با یک امتیاز اختلاف در صدر جدول قرار داشت میزبان روم رده چهارمی بود و یوونتوس نیز به استادیوم المپیکو روم رفت تا برابر لاتزیو، تیم سوم جدول در آن هفته قرار بگیرد.
آن هفته، پیش از آنکه حتی بازی‌ها آغاز شوند همه‌چیز تحت تأثیر تیتر توهین‌آمیز کوریره دلو اسپرت قرار گرفته بود. لوکاکو و اسمالینگ به‌شدت واکنش نشان داد بودند. کوریره این دو بازیکن را ابتدا با نژادشان و سپس با استعداد آنها در فوتبال توصیف کرده بود. مهاجم تیم ملی فوتبال بلژیک در حساب کاربری خود نوشت این یکی از احمقانه‌ترین تیرهایی بود که تاکنون دیده است. لوکاکو در ادامه صحبت‌های خود اینطور نوشت:
روزنامه‌ها به‌جای آنکه به دیدار زیبایی که قرار است در سن سیرو بین دو تیم بزرگ برگزار شود به جو منفی و مسئله نژادپرستی دامن زده‌اند.
کریس اسمالینگ، مدافع رم نیز در واکنشی مشابه طی بیانیه‌ای که در توئیتر منتشر کرده بود اینطور واکنش نشان داد:
اتفاقی که امروز رخ داد اشتباه بود و با انجام آن اصلاً احساسات بقیه درنظر گرفته نشده بود. امیدوارم سردبیرانی که این تیتر را نوشته‌اند مسئولیت را بپذیرند و قدرتی را که از طریق کلمات در اختیار دارند درک کنند و تأثیری که این کلمات می‌توانند داشته باشند را بفهمند.
هرچند ایوان زاتزارونی، سردبیر بدنام روزنامه کوریره دلو اسپرت پس از آنکه از عذرخواهی طفره رفت با تیتری که روز جمعه منتشر کرد اوضاع را وخیم‌نر ساخت. در این تیتر نوشته شده بود:
شما به چه کسی می‌گویید نژادپرست؟ روزنامه‌ای را بدنام می‌کنید که برای یک قرت از آزادی و برابری دفاع کرده است.
کلمه بدنام کردن به متهم شدن به نژادپرستی ربط دارد و عدم آگاهی از اهمیت واژه‌ها در میان کادر زاتزارونی دیده می‌شود. این اولین‌باری نیست که زاتزارونی چنین رفتار نامناسبی از خود نشان داده است. ماه جولای اخیر،زاتزارونی پس از آنکه از سرطان خون سینیشا میهایلوویچ مطلع شد، صبر نکرد تا خود این مربی بیماری‌اش را به‌طور رسمی اعلام کند و در عوض این خبر را در روزنامه کوریره دلو اسپرت منتشر نمود. پس از آن بود که میهایلوویچ گفت زاتزارونی به‌خاطر فروش ۲۰۰ نسخه بیشتر رابطه دوستانه بین خودشان را خراب کرده است. در هرکدام از این موارد، حرکات زاتزارونی از جانب رییس اتحادیه روزنامه‌نگاران ایتالیایی یعنی کارلو ورنا نادیده گرفته شد. ورنا حتی از زاتزارونی دفاع تیز کرده است. او با استفاده از تاکتیک مقصر نشان دادن دیگران گفت:
هرکاری که لیگ کالچو در برابر نژادپرستی انجام نداده است، اکنون به صورت وظیفه روزنامه‌نگارانی تفسیر شده است که هیچ مسئولیتی در این قبال ندارند، حتی اگر سرپرستان آنها دچار اشتباه شده باشند.
حتی اگر ورنا با فرافکنی خواسته باشد رفتار اشتباه زاتزارونی را توجیه کند، در ادامه حرف‌های خود گفته بود که نژادپرستی چیزی نیست که تنها محدود به مرزهای فوتبال ایتالیا و مسئولان و هواداران آن باشد. چندی پیش از ماجرای لوکاکو و اسمالینگ، هر بیست باشگاه سری آ در نامه‌ای سرگشاده برای مبارزه با نژادپرستی تقاضای کمک کرده بودند. با این وجود تنها رم و میلان (که هنوز به‌طور مستقیم در فصل جاری درگیر نژادپرستی نشده است) به تیتر کوریره واکنش نشان دادند. این دو باشگاه تا انتهای فصل، حضور خبرنگاران این روزنامه در زمین‌های تمرین میلان را ممنوع کردند. رم و میلان همچنین تنها باشگاه‌هایی بودند که از کارزار ضدنژادپرستی وقیحانه‌ای که توسط یکی از شرکای غیرمستقیم جرم یعنی سازمان لیگ راه‌اندازی شد، رسماً فاصله گرفتند.
سری آ سه تابلوی بزرگ از میمون‌ها که مثلاً قرار بود بیانگر میمون غربی، میمون آسیایی و میمون سیاه باشند را در مقر خود نصب کرد تا به گفته خود ارزش برادری، چندفرهنگی و یکپارچگی را اشاعه کند. گروه‌های نظارت بر فعالیت‌های ضدتبعیضی این نقاشی را یک جوک مسخره خواندند. وبسایت Kick if Out در این رابطه نوشت:
فوتبال ایتالیا یک بار دیگر دنیا را انگشت به دهان گذاشت. نمی‌توان متوجه شد که سری آ با خودش چه فکری می‌کرد. این که سری آ در کمپین ضدنژادپرستی خود از میمون استفاده کرده کاملا نادرست است، هرگونه نیت مثبت را از بین میبرد و اصلاً نتیجه‌بخش نخواهد بود.
هر زمان که سری آ روش جدیدی را برای مبارزه علیه نژادپرستی اتخاذ می‌کند، تنها شرایط بدتر می‌شود. تنها چیزی که سری آ باید بر آن تأکید کند، عدم آگاهیی آنها از چیزی است که نژادپرستی نام دارد. هربار که یک ماجرا پیش می‌آید، جایگاه آنها خجالت‌آورتر می‌شود و نمی‌توانند درک کنند که با کارهای خود شرایط را تا چه اندازه بدتر می‌کنند. لوییجی ده سیورو، مدیرعامل سری آ با بیان اینکه آنها قصد دارند کاری را که مارگارت تاچر در ده سال انجام داد در دو سال انجام بدهند از نقاشی میمون‌ها دفاع کرد. منظور او از تاچر مبارزه با هولیگانیسم در دهه ۱۹۸۰ در استادیوم‌های انگلستان بود. هرچند دو روز پس از آن نقاشی از آن محل برداشته شد.
در ماه سپتامبر و در جریان دیدار برابر کالیاری در استادیوم ساردینیا، زمانی که لوکاکو پشت توپ ایستاده بود تا یک ضربه پنالتی بزند، هواداران میزبان با تقلید صدای میمون به او توهین کردند. هرچند لوکاکو این پنالتی را وارد دروازه کرد و از همین طریق اینتر در آن دیدار به پیروزی رسید. پس از این ماجرا بود که باشگاه کالیاری در یک بیانیه از هواداران خود دفاع کرد و هرگونه اقدام نژادپرستانه از جانب هواداران خود را تکذیب کرد. حتی هوداران اینتر نیز به مقابله با لوکاکو پرداختند.
یک گروه سازمان‌یافته منشعب از کوروا نورد (هواداران افراطی اینتر) به‌نام لورلو دلا نورد، در نامه‌ای عجیب برای لوکاکو نوشتند که این حرکت طرفداران کالیاری را به‌عنوان یک نشانه احترام از جانب آنها درنظر بگیرد چون طرفداران رقیب از او ترسیده بودند! در واقع این نامه که در فیسبوک منتشر شده بود بیان داشت که استفاده از آن الفاظ نژادپرستانه به‌معنای نژادپرست بودن آن افراد نبود بلکه آنها سعی داشتند به تیم خودشان کمک کنند. سپس این هواداران به لوکاکو گفتند او باید درک کند که ایتالیا مثل بسیاری از دیگر کشورهای اروپایی نیست که نژادپرستی در آن مشکل اصلی باشد.
پس از انجام تحقیقاتی، دیوان عدالت ورزشی ایتالیا تصمیم گرفت تا از اعمال مجازات برای هواداران کالیاری خودداری کند و خاطرنشان شد که این سرودها را نمی‌توان از نظر حجم و مفهوم، نژادپرستانه درنظر گرفت. این یک تصمیم افتضاح بود، مخصوصاً با توجه به آنکه هواداران کالیاری در نژادپرستی ید طولایی دارند. در ماه نوامبر، ماریو بالوتلی، مهاجم سابق منچسترسیتی و لیورپول در جریان یک بازی در استادیوم بنتگودی تیم ورونا در ترکیب برشا حاضر بود که با تقلید صدای میمون از جانب هواداران میزبان روبه‌رو شد. بالوتلی واکنش خشمگینانه‌ای داشت و توپ را به سمت سکوها شوت کرد سپس وقتی که بازی برای چند دقیقه متوقف شده بود داور را تهدید کرد که زمین بازی را ترک خواهد کرد. پس از مسابقه، ایوان یوریچ، مربی ورونا و مائوریتزیو ستی، رییس باشگاه سعی کردند که همه‌چیز را آرام جلوه بدهند. این دو معتقد بودند که اصلاً نژادپرستی درکار نبوده است. یک قاضی ورزشی جایگاهی که شعارها از آن آغاز شده بود را برای یک بازی محروم کرد اما پس از فرجام‌خواهی ورونا این رأی معلق شد تا تحقیقات بیشتری در این رابطه صورت بگیرد.
پس از آن دیدار، لوکا کاستلینی، یک از رهبران اولتراهای ورونا در مصاحبه‌ای با رادیو کافه گفت که بالوتلی در سیسیل از والدین غنایی متولد شده و سپس به فرزند خواندگی پذیرفته شد. کاستلینی معتقد بود:
بالوتلی ایتالیایی است چون شهروند ایتالیا محسوب می‌شود وگرنه او یک ایتالیایی کامل نیست. ما همچنین یک نگرو (واژه توهین‌آمیز برای خطاب سیاه‌پوستان) در تیم خودمان داریم که دیروز گل زد و تمام هواداران ورونا او را تشویق کردند.
پس از همین اظهارنظر بود که کاستلینی از جانب ورونا ده سال از حضور در استادیوم تیم محروم شد. او رهبر بخش شمالی فورزا نووا، یک جنبش سیاسی راست است. اندکی پس از همین ماجرا، رییس باشگاه برشا یعنی ماسیمو سلینو، مالک سابق لیدزیونایتد، درباره بالوتلی اظهارنظر نژادپرستانهای داشت. زمانی که از سلینو درباره وضعیت دشوار بالوتلی پرسیده شد، اینطور جواب داد:
چه می‌توانم بگویم؟ او یک سیاه‌پوست است و سعی می‌کند که خودش را سفیدپوست کند اما مشکلاتی در این راه دارد.
سلینو پس از این گفته‌های خود از بالوتلی عذرخواهی نکرد. چنین واکنش‌هایی به نژآدپرستی در ایتالیا، حدس‌وگمان‌های مبنی بر عادی‌سازی نژادپرستی در ایتالیا را تقویت می‌کند. چند ماه پیش در جریان دربی منچستر، یک مرد به علت رفتار نژادپرستانه دستگیر شد. پس از تحقیقات و همکاری با مقامات، منچسترسیتی این فرد را به‌صورت مادام‌العمر از حضور در استادیوم تیم محروم کرد. او همچنین از محل کارش نیز اخراج شد. اما چنین واکنش‌های از جانب باشگاه‌ها و مسئولان در ایتالیا دیده نمی‌شود.
مردم در ایتالیا هنوز نمی‌دانند که خط قرمز کجاست. حتی چهره‌های بزرگ فوتبال این کشور نیز در این زمینه عاجزند. آنها نمی‌دانند که کدام حرف مناسب و کدام حرف نامناسب و اینکه چه چیزی نژادپرستانه است و چه چیزی نژادپرستانه نیست. مویس کین، بازیکن فعلی اورتون و مهاجم پیشین یوونتوس نیز زمانی با رفتار نژادپرستانه روبه‌رو شده بود اما کاپیتان یووه یعنی لئوناردو بونوچی و مربی وقت تیم، ماکسیمیلیانو آلگری، کین را مقصر شعارها دانستند. مربی سابق یوونتوس نیز یکی از مجرمان نژادپرستی است.
آلگری در گفتگو با کوریره دلا سرا در پاسخ به این سؤال که تماشای فوتبال از بیرون چه احساسی دارد جوابی داد که مصداق بارز عدم آگاهی مردم از نژادپرستی در ایتالیا است. آلگری پیش از هرچیز در جواب آن سؤال گفته بود که بازیکنان آفریقایی موجب فیزیکی‌تر شدن فوتبال شده‌اند. آلگری از عبارت واژه بازیکنان آفریقایی به‌جای جمله غیر مؤدبانه بازیکنان سیاه استفاده کرد. او معتقد بود که قدرت بدنی بازیکنان سیاه‌پوست از دیگران بالاتر است اما این موضوع توسط هیچ دانشمندی ثابت نشده است. جامعه‌شناس آمریکایی، ادواردو بونیلا سیلوا در کتاب خود، «نژادپرستی بدون نژادپرست‌ها» اینطور گفته است:
مشکل اصلی در این روزگار مردم کوچه و بازار نیستند بلکه افرادی هستند که کت و شلوار به تن دارند. هرچه بیشتر فکر کنیم که مشکلات نژادپرستی به گروه‌های خاصی تعلق دارند، بیشتر از این واقعیت دور می‌شویم که تصور برتری نژادی فرآیندی است که همه ما در آن دخالت داریم.
بسیاری از مردم رفتارهای نژادپرستانه را در مواقعی از خود نشان می‌دهند اما ابزار لازم برای شناسایی این رفتار و خنثی کردنش را هم دارند یا حداقل زمانی که رفتار نژادپرستانه رخ داد بابت آن معذرت‌خواهی می‌کنند اما در ایتالیا بسیاری از این وضعیت دور هستند و نژادپرستان این سؤال را از خود می‌پرسند که چرا به آنها نژادپرست گفته می‌شود!
