تاریخچه شرط بندی فوتبال: شرط بندی ورزشی یا بِت (انگلیسی: Sports betting) به پیشبینی نتایج مسابقات ورزشی و گذاشتن یک شرط روی نتیجه آن گفته میشود. اکثریت شرطبندیها روی ورزشهایی چون فوتبال، فوتبال آمریکایی، بسکتبال، بیسبال، دوچرخه سواری پیست، هاکی ،اتمبیل رانی، بوکس، تنیس و هنرهای رزمی ترکیبی در سطوح حرفه ای و تراز اول یا حتی آماتور، گذاشته میشود. شرطبندیها حتی میتواند صورتی غیر ورزشی داشته باشد. مثل قمار بر روی مسائل سیاسی یا انتخاباتی یا مسابقات غیرانسانی مثل مسابقه اسب دوانی یا مبارزه سگها.
قمار کنندهها عموماً شرط های خود را از طریق بنگاهها و سازمانهای شرطبندی میگذارند که شکل قانونی شرط بندیست. در شکل غیرقانونی نیز شرطبندیها از طریق شرکتهای خصوصی غیرقانونی انجام میشود. بسیاری از موسسههای شرطبندی که به صورت اینترنتی فعالیت میکنند از طریق حوزههای جداگانه ای به مشتریان خود خدماتشان را ارائه میدهند. هدف اینکار دور زدن قوانین مختلف دولتها برای این قسم از شرطبندی هاست.
شرطبندیها همچنین رسواییهایی را نیز به بار آوردهاند. تاثیر گذاری روی نتایج سالم مسابقات به وسیله روشهایی چون تبانی (که در آن نتیجه بازی بطور کامل یا تاحدودی از پیش تعیین میشود)، اصلاح نتایج (مثلا بازیکنان با شوتهای اشتباه عمدی سعی در از دست دادن امتیاز یا باختن دارند) تصمیمات بد مربیان (عامدانه) در لحظات کلیدی بازی برای رسیدن به نتیجه خاص، از پیش تعیین کردن نوع خاص بازی بازیکن، جزو روشهایی برای دست بردن در نتایج بازیها بودهاند.
اولین شرط بندی ها
داستانهای فراوانی در خصوص شروع فوتبال وجود دارد. منابعی در دست هستند که مردم باستانی در مصر و چین با چیزهایی مانند کتان یا احشای حیوانانت فوتبال بازی میکردند. با این حال قرن نوزدهم در انگلستان بود که فوتبال مدرن به وجود آمد و قوانین ساخته شدند. در مورد تاریخ شرط بندی در فوتبال نیز تاریخ مدونی وجود ندارد. این سوال که شرط بندی از چه زمانی شکل گرفت به مانند اینکه فوتبال چه زمانی واقعا شروع شد، به مانند یک راز است. قابل باور است که در نظر بگیریم شکلهایی از شرط بندی به صورت شفاهی یا شیوههای دیگر در طول تاریخ مرسوم بودهاند (مثلا بنا بر روایاتی، مردم در چین پیش از میلاد مسیح روی نبرد دو حیوان شرط میبستند) اما نکته مهم این است که تا سال 1960 شرط بندی روی فوتبال در انگلستان -که کشوری پیشرو در این زمینه بود- ممنوع بود و این کار در خانههای تیمی یا خیابانهای تاریک انجام میشد. در آن دوره شرط بندی روی اسب سواری و بوکس بیشتر مرسوم بود.
اولین شرط بندی ها روی فوتبال؛ گروههای غیرقانونی
اولین اسناد از شرط بندی به برگه شرط بندی هفتگی به نام لیتلوودز تعلق دارد که حوالی سال 1923 در نزدیکیهای اولدترافورد بین علاقهمندان پخش میشد. شیوه شرط بندی در آن نیز، با حالت استاندارد شرط بندی فعلی بسیار متفاوت بود. شما تعداد زیادی مسابقه پیشرو داشتید که باید پیروزی تیم میزبان، مهمان یا مساوی را علامت میزدید و با توجه به نتایج درست، امتیاز میگرفتید. وقتی تجربه لیتلوودز نتیجه داد، دیگرانی که دل و جرات یا روابط محکم با حکومت داشتند، از راه رسیدند. این شیوه شرط بندی برگهای حتی هنوز پابرجاست و در ایران نیز، احتمالا با آن روبرو شدهاید. در این شیوه که در برخی از شهرهای شمالی بسیار پرطرفدار است، جاهایی خاص این برگهها را در طول هفته با قیمتی اندک میفروشند و بعد، طرفداران این مدل شرط بندی به تعدای که میخواهند، در خانههای نتایج متفاوت تیک میزنند. تنها هم شکل کار به این صورت نیست که برای هر بازی یک خانه را تیک بزنند، مثلا برای یک بازی پیش بینی ندارند، برای دیگری برد و مساوی یک تیم را بر میدارند. بسته به تعداد تیکهایی که زدهاند، مبلغ شرط بندی شده به صورت تصاعدی محاسبه میشود. در واقع وقتی ده نتیجه را انتخاب کنیم (بر مبنای 1-2-4-8-16 و …) 1024 تومان شرط بستهایم. از آنجا که بحث تصاعد است، وقتی پیش بینیها زیاد شود، عدد سرمایهگذاری به ناگاه بسیار زیاد میشود. پیش از شروع مسابقات هفته در جایی مقرر، مسئولان برگهها و مبالغ را جمع آوری میکنند و درصدهای بازگشت پول به این صورت است اگر کسی تمام نتایج (عمدتا 16 نتیجه) را درست پیش بینی کند، تمام پول به او اختصاص پیدا میکند. در غیر این صورت که هرکس که دقیقترین پیش بینی را انجام داده باشد (مثلا نتیجه 14 بازی درست است) درصد عمده پول را صاحب میشود و نفرات بعدی، درصدهایی کم و کمتر را به جیب میزنند. این شیوه شرط بندی، جدا از تمام ایرادهایی که دارد، یک ایراد خیلی بزرگ دارد؛ اینکه کسی که کسانی که دست اندر کار موضوع هستند، عمدتا بازیهای تیمهای نهچندان مطرح را مثلا از دسته دوم فرانسه یا آلمان را در برگه جا میدهند که شانس پیش بینی درست را کاهش دهند.
در اوایل قرن بیستم، برخی از شرکتهای بزرگ بریتانیایی مانند ویلیام هیل و کورال و پس از آنها، لدبروکس شروع به کار کردند. اگر سریال پیکی بلایندرز را دیده باشید که داستان واقعی یک خانواده مافیایی در انگلستان بین دو جنگ جهانی را روایت میکند، این خانواده عمده ثروت خود در آن دوره را با شرط بندی به جیب زده بودند و حتی برای زیر پوشش قرار دادن مناطقی فراتر از بیرمنگام، دست به مذاکره یا جنگ با خانوادههای دیگر میزدند. شلبیها نیز مانند سایر کمپانیهای بزرگ در ابتدا روی اسب سواری و بوکس یا حتی سگدوانی تمرکز کرده بودند. هنوز شرط بندی روی فوتبال غیرقانونی بود و برای شرط بندی باید سراغ برخی گنگهای غیرقانونی که احساس میکردند با ریسک در این زمینه ارزشش را دارد، میرفتید.
وقتی شرط بندی قانونی شد
در ماه می سال 1961 شرط بندی روی فوتبال قانونی و همه چیز متفاوت شد. فروشگاههای شرط بندی شروع به کار کردند و بلافاصله مردم زیادی شروع به بستن شرط روی فوتبال کردند. آنها حالا شیوههای متنوعتری به نسبت برگهها برای شرط بندی به کار گرفتند. قانونی شدن شرط بندی فوتبال، به طور کل فرهنگ شرط بندی را دگرگون کرد و درصد افرادی که دست به این کار میزدند، به مراتب بیش از هر زمان دیگری شد. با این حال مشکلاتی وجود داشت. شرط بندی تنها در فروشگاههای مخصوص انجام میشد که جاهای جالبی برای پا گذاشتن قشر زیادی از مردم نبود. عمده قشری که شرط بندی میکردند کارگران بودند. مکانهایی تاریک با پردههایی تیره به پنجرهها برای این کار در نظر گرفته شده بود و از سوی دیگر آنها اجازه تبلیغات نداشتند. شرکتهای بزرگی که پیشتر از آنها صحبت شد، بازار را در دست گرفتند اما تحول اصلی در اواخر دهه هشتاد اتفاق افتاد. طبق قانونی که سال 1986 تصویب شد، شرکتهای شرط بندی میتوانستند مکانهایی روشن باشند و به طور محدود تبلیغ کنند. حالا مردم نیز گزینههای بیشتری برای شرط بندی داشتند. قانونی در آن دوره بود که شرط بندی تنها روی مسابقاتی قانونی است که از تلویزیون بریتانیا پخش مستقیم شود. بازی روی مسابقات آماتور تنها در شرایطی قانونی بود که روی هر بازی از این سطح، در کنار دو بازی از سطح قبلی شرط میبستند.
خروج از سایه
در دهه نود، سرانجام شرط بندی به طور کامل از سایه خارج شد و در فرهنگ عامه قرار گرفت. چیزی که باعث شد مارکتهایی جدیدی باز شود که میلیونها مشتری داشت. اسکای، پخش مسابقات لیگ برتر که از سال 1992 شروع شد را به صورت کامل خرید و با توجه به اینکه هنوز قانون پخش زنده برای شرط بندی وجود داشت، این عرصه را گسترش داد.
کسانی که در این زمینه کار میکردند نیز از سایه خارج شدند. شرکتهای شرط بندی درآمد خوبی داشتند و به این صورت، فروشگاههای خود را به صورت مدرن درآوردند تا مشتریان، احساس نزدیکی کنند. تغییری دیگر در آن دوره به وجود آمد. شرکتهای شرط بندی، درخواستهایی از مردمی داشتند که حین برگزاری مسابقات (و پخش از تلویزیون) روی آنها شرط میبستند. شرط بندی در جریان بازی در همین دهه نود شروع به کار کرد. با این حال در پایان آن دهه، همهچیز به یک باره دگرگون شد.