ورزش کشتی آزاد – کشتی آزاد چیست
کشتی آزاد یکی از قدیمی‌ترین و محبوب‌ترین ورزش‌های رزمی جهان است که بر پایه‌ی قدرت، سرعت، تکنیک و تاکتیک‌های هوشمندانه بنا شده است. این ورزش، ترکیبی از مهارت‌های سنتی کشتی و اصول مدرن رقابتی است و در آن کشتی‌گیران تلاش می‌کنند با استفاده از فنون مختلف پرتابی، فنی و خاک‌گیری، حریف خود را به کنترل درآورند و امتیاز کسب کنند.
کشتی آزاد، برخلاف برخی دیگر از سبک‌های کشتی مانند کشتی فرنگی، به ورزشکاران اجازه می‌دهد از هر دو دست و پا برای اجرای فنون و گرفتن حریف استفاده کنند. این ویژگی، آزادی عمل بیشتری به کشتی‌گیران می‌دهد و باعث شده تا این سبک از کشتی به یکی از پویاترین و پرهیجان‌ترین رشته‌های ورزشی جهان تبدیل شود.
این ورزش نقش پررنگی در مسابقات بین‌المللی دارد و یکی از رشته‌های اصلی المپیک محسوب می‌شود. بسیاری از کشورها، به‌ویژه ایران، روسیه، آمریکا، و ژاپن، در کشتی آزاد سرآمد هستند و ورزشکاران بزرگی را به جهان معرفی کرده‌اند.
کشتی آزاد نه‌تنها یک رقابت فیزیکی، بلکه یک میدان آزمون برای روحیه جنگندگی، صبر، و استقامت است. این ورزش، به دلیل نیاز به آمادگی جسمانی بالا، تمرکز ذهنی، و استراتژی‌های دقیق، یکی از کامل‌ترین و چالش‌برانگیزترین ورزش‌های انفرادی محسوب می‌شود.
تعریف کُشتی :
کُشتی نوعی ورزش است که در آن دو انسان غیر مسلح با یکدیگر گلاویز شده و برای به زمین زدن یا بی تعادل کردن حریف خود تلاش می کنند.
سبک های متنوعی از کشتی در کشورهای مختلف دنیا تمرین می شود. از مهمترین سبک های ملی و محلی کشتی می توان به انواع کشتی با کمربند شامل گلیما در ایسلند، شوینگن در سوئیس، گوراش در آسیای میانه و نیز سومو و جوجیتسو در ژاپن، و سامبو در روسیه اشاره کرد.
تقریباً تمام کشورهای دنیا دو سبک المپیکی کشتی یعنی کشتی فرنگی و کشتی آزاد را پذیرفته اند، تفاوت این دو در آن است که در کشتی فرنگی، که بیشتر در اروپای قاره ای محبوب است، گرفتن پائین کمر و استفاده از پا ممنوع است اما در کشتی آزاد کشتی گیران اجازه همین اعمال را دارند. مسابقات این دو رشته زیر نظر اتحادیه جهانی کشتی برگزار می شود.
ورزش کشتی یکی از باسابقه ترین رشته های ورزشی است که در نزد ملل گیتی از دوران باستان به شکل های مختلف برگزار می شده و تقریباً در هیچ ایل و قبیله و روستا و شهری نیست که این ورزش برای مردم آشنا نباشد . با اطمینان می توان گفت که زور آزمایی و کشتی گرفتن از دورانهای نخستین ظهور انسان بر روی کره زمین مورد توجه بوده و در اوغات فراقت یا در جنگها و نزاعها به شکلی طبیعی و غریزی اجرا می شده است.
شواهد بسياري از حضور کشتی در تمامی تمدّن های اغازین بشری وجود دارد . اما بار اول در یونان باستان به یک ورزش واقعی تبدیل و در سال ۷۰۴ پ. م وارد المپیک شد، در المپیک باستان قهرمان کشتی بعد از قهرمان پرتاب دیسک مهم ترين پهلوان یونان محسوب ميشد ، داستان رقابت اودیسه و آژاکس که هومر در ایلیاد روایت کرده است از قدیمی ترین و باشکوه‌ترین داستان های مربوط به کشتی است.
کشتی ازاد یکی از شیوه های کشتي گرفتن است که در سراسر دنیا تمرین ميشود و بهمراه کشتی فرنگی یکی از دو سبک کشتی است که در بازي های المپیک برپا ميشود .
ورزش کشتی در طول تاریخ
شواهد تاریخی و باستان‌شناسی نشان می‌دهند که ورزش کشتی یکی از قدیمی‌ترین رشته‌های ورزشی در تاریخ بشر است. در کتیبه‌های باستانی که حدود پنج هزار سال پیش در مناطق مختلف کشف شده‌اند، نشانه‌هایی از رواج کشتی در میان مصریان و آشوریان دیده می‌شود. این کتیبه‌ها نشان می‌دهند که کشتی از همان دوران اولیه، دارای مقررات و قوانین خاصی بوده است.
کشتی از میان‌رودان (بین‌النهرین) و مصر به سایر مناطق آسیا، یونان و روم گسترش یافت و در طول زمان تکامل پیدا کرد. در یونان باستان، مربیان کشتی برای آموزش فنون این ورزش، تصاویری از مراحل اجرای فنون را بر روی پاپیروس نقاشی می‌کردند و از این طریق، شاگردان خود را آموزش می‌دادند.
با افزایش محبوبیت کشتی در یونان، این ورزش در سال ۷۰۴ قبل از میلاد به یکی از رشته‌های اصلی المپیک باستان تبدیل شد. کشتی بخشی از رقابت‌های پنتاتلون (مسابقات پنج‌گانه) در بازی‌های المپیک یونان باستان بود. این رقابت‌ها شامل پنج رشته‌ی ورزشی زیر می‌شد:
- کشتی
- پرش طول
- دویدن
- پرتاب نیزه
- پرتاب دیسک
ورزش کشتی از آن زمان تاکنون تکامل یافته و به یکی از پرطرفدارترین ورزش‌های رزمی در جهان تبدیل شده است. امروزه این ورزش در قالب کشتی آزاد و کشتی فرنگی در المپیک مدرن ادامه دارد و همچنان نقش مهمی در مسابقات ورزشی بین‌المللی ایفا می‌کند.
تاریخچه ورزش کشتی در ایران
کشتی در ایران قدمتی چند هزار ساله دارد و همواره نقشی پررنگ در فرهنگ، سنت و هویت ملی ایرانیان ایفا کرده است. این ورزش، نه‌تنها یک رشته ورزشی محبوب بلکه نمادی از پهلوانی، جوانمردی و اخلاق بوده است. کشتی در ایران چنان جایگاهی دارد که امروزه به‌عنوان ورزش ملی کشور شناخته می‌شود.
رونق کشتی در دوران صفویه، زندیه و قاجاریه
در دوران صفویه و زندیه، ورزش کشتی و کشتی پهلوانی رونق فراوانی یافت، به‌طوری که در هر شهر، صدها کشتی‌گیر و پهلوان نام‌آور حضور داشتند.
در دوران قاجاریه، به‌ویژه در زمان ناصرالدین شاه، علاقه به کشتی به حدی گسترش یافت که شخصی به نام صاحب‌الدوله مأمور توسعه این ورزش شد. در روزهای تعطیل، پهلوانان در میدان‌های عمومی شهر گرد هم می‌آمدند و مسابقات کشتی پهلوانی برگزار می‌کردند. مسابقات کشتی پهلوانی برای انتخاب پهلوان پایتخت از همین دوران آغاز شد و به مرور زمان به یک سنت سالانه تبدیل شد.
از جمله کشتی‌گیران و پهلوانان مشهور این دوران می‌توان به ابراهیم یزدی (یزدی بزرگ)، محمدصادق بلورفروش، پهلوان اکبر خراسانی، سید حسن رزاز، حسین یوزباشی و سید اسماعیل کالسکه‌ساز اشاره کرد.
تحولات کشتی در دوران پهلوی
در دوران رضاشاه پهلوی، ورزش زورخانه‌ای با فرهنگ مدرن و باشگاهی ترکیب شد. علاوه بر زورخانه‌ها، باشگاه‌ها و ورزشگاه‌های رسمی نیز ساخته شدند و کشتی در سطحی حرفه‌ای‌تر دنبال شد.
در سال ۱۳۱۸، مقررات بین‌المللی کشتی در ایران به رسمیت شناخته شد و این تحولات مهمی در شیوه کشتی گرفتن و پوشش کشتی‌گیران ایجاد کرد. از این زمان به بعد، کشتی سنتی پهلوانی و کشتی مدرن به‌صورت دو رشته‌ی جداگانه توسعه یافتند.
ریشه‌شناسی واژه “کشتی”
واژه “کشتی” ریشه‌ای کهن در زبان فارسی دارد. گفته می‌شود که پارسیان و زرتشتیان باستان هنگام غروب آفتاب، بندی به نام “کستی” به کمر خود می‌بستند و در برابر آتش مقدس دعا می‌خواندند.
کلمه “کستی” به معنای بستن کمر است و از همین واژه، اصطلاح “کشتی گرفتن” به معنای گرفتن کمر حریف و زورآزمایی پدید آمده است. این واژه در طول زمان به شکل امروزی خود، یعنی “کشتی” تغییر یافته است.
پهلوانان نامدار ایران در طول تاریخ
ایران سرزمین پهلوانان و اسطوره‌های کشتی است. از گذشته‌های دور، پهلوانان نه‌تنها به‌عنوان ورزشکار، بلکه به‌عنوان مدافعان مظلومان و نمادهای اخلاق و مردانگی شناخته می‌شدند.
✅ پهلوانان قدیمی و تاریخی:
- پوریای ولی
- عبدالرزاق
- مفرد قلندر
- فیله همدانی
- شمس محمد
- محمد مالانی
- یوسف ساوی
✅ پهلوانان معاصر:
- ابراهیم یزدی (یزدی بزرگ)
- اکبر خراسانی
- حاج محمدصادق بلورفروش
- حاج سید حسن رزاز
جمع‌بندی
کشتی در ایران از دوران باستان تا امروز، جایگاهی ویژه در فرهنگ، تاریخ و هویت ملی داشته است. از کشتی‌های سنتی پهلوانی در زورخانه‌ها گرفته تا مسابقات حرفه‌ای کشتی آزاد و فرنگی در سطح بین‌المللی، این ورزش همواره بخشی از غرور ملی ایرانیان بوده است. پهلوانان ایرانی نه‌تنها در میدان ورزش، بلکه در عرصه اخلاق و جوانمردی نیز الگو بوده‌اند و نام‌های آن‌ها برای همیشه در تاریخ ورزش این سرزمین جاودانه خواهد ماند.
کشتی آزاد
کشتی آزاد یکی از روش‌های کشتی گرفتن است که در سراسر دنیا تمرین می‌شود و به همراه کشتی فرنگی یکی از دو سبک کشتی است که در بازی‌های المپیک برگزار می‌شود.
در کشتی آزاد همچون کشتی کچ و کشتی فرنگی هدف اصلی چسباندن شانه حریف بر تشک است که به پیروزی فوری (ضربه فنی) منجر می‌شود و برخلاف کشتی فرنگی کشتی‌گیران اجازه گرفتن پای حریف و استفاده از پای خود را دارند.
مسابقات کشتی آزاد از المپیک 1904 وارد المپیک شد و از المپیک 2004 رقابت‌های این رشته در بخش زنان نیز برگزار می‌شود.
مقررات
- بر اساس مقررات بین‌المللی هرگونه گرفتن، ضربه زدن و پرتاب کردن ملایم حریف مجاز است. اما هر نوع گرفتنی که زندگی یا سلامتی اعضای حریف را به خطر بیندازد مانند گرفتن گلو ممنوع است. همچنین استفاده از لگد، مشت، کله زدن و گرفتن دوبنده ممنوع است. جدیدترین مقررات کشتی فیلا که از سال 2013 به اجرا در می آید اینگونه است:
- کشتی در دو زمان 3 دقیقه‌ای برگزار می‌شود.
- شمارش امتیازات به صورت مجموع هر دو زمان خواهد بود
- خاک کردن 2 امتیاز دارد. بیرون رفتن حریف از تشک و پوئن- اخطار تنها یک امتیاز خواهد داشت.
- در کشتی آزاد وقتی امتیاز فنی یک کشتی‌گیر در هر تایم و یا مجموع به اختلاف 10 برسد، کشتی بلافاصله قطع و برنده اعلام خواهد شد.
- آشنا شدن شانه‌ها با تشک، ضربه فنی محسوب می‌شود.
- در کشتی آزاد، تذکر کم‌کاری مانند کشتی فرنگی نیست. اولین تذکر کم‌کاری از سوی داور به صورت هشدار زبانی اعلام می‌شود. در اعلام تذکر دوم یک اخطار به کشتی‌گیر کم‌کار (کشتی‌گیری که قبلاً تذکر دریافت کرده) داده می‌شود و کشتی گیران 30 ثانیه فرصت دارند فعال شوند، اگر کشتی‌گیری موفق به کسب امتیاز نشود، آن کشتی‌گیری که اخطار دریافت کرده، یک امتیاز و اخطار نیز جریمه می‌شود.
- در کشتی آزاد، اگر در پایان دو دقیقه از هر تایم کشتی گیران امتیازی نگیرند، داور به کشتی‌گیر کم کارتر اخطار می‌دهد که در این شرایط کشتی‌گیر کم‌کار 30 ثانیه فرصت دارد امتیاز بگیرد وگر نه یک امتیاز به حریفش داده می‌شود
- نقض قانون منجر به گرفتن اخطار به کشتی‌گیر می‌شود و سه اخطار کشتی‌گیر را از ادامه مسابقه محروم می‌کند. در هنگام نقض شدید مقررات کشتی‌گیر را می‌توان بی‌درنگ از مسابقه اخراج کرد.
- مسابقات می‌بایست روی تشک کشتی که حداقل 10 متر قطر دارد برگزار شود.
وزن‌ها در ورزش کشتی آزاد
مردان در ورزش کشتی آزاد
دسته‌های وزنی کشتی تاکنون چندین بار تغییر کرده‌است. از سال 2002 تا سال 2013 رقابت‌های کشتی آزاد [و فرنگی] مردان در رده سنی بزرگسالان در هفت وزنِ 55 کیلوگرم، 60 کیلوگرم، 66 کیلوگرم، 74 کیلوگرم، 84 کیلوگرم، 96 کیلوگرم و 120 کیلوگرم برگزار می‌شد. در سال 2013 دسته‌بندی وزنی متفاوتی برای کشتی آزاد و فرنگی شامل 6 وزن المپیکی و 2 وزن غیر المپیکی در نظر گرفته شد که وزن‌های کشتی آزاد اینگونه است:
- 57 کیلو
- 61 کیلو (غیر المپیکی)
- 65 کیلو
- 70 کیلو (غیر المپیکی)
- 74 کیلو
- 86 کیلو
- 97 کیلو
- 125 کیلو
کشتی آزاد در ردهٔ نونهالان (14 و 15 سال) در ده وزن از 29 تا 85 کیلو، در ردهٔ نوجوانان (16 و 17 سال) در ده وزن از 39 تا 100 کیلو و در جوانان (18 تا 20 سال) در 8 وزن از 46 تا 120 کیلوگرم برگزار می‌شود.
زنان در ورزش کشتی آزاد
در اوایل و میانه قرن بیستم کشتی بانوان یک شکل قرص و محکم به خودش گرفت و تلاش شد تا به عنوان یک پدیده در سرگرمی مطرح شود. در ابتدای این ورزش برای بانوان قدری حرکات و مسابقات سطح پایینی داشت و فساد زیادی را به همراه داشت. البته اگر این سطح پایین و فساد و مسائل دیگر تابع این امر را درنظر نگیریم می شد در میان بانوان خوب در آن مسابقات کسانی را یافت که در بهترین سبک خود و حرفه ای بوده اند.
پس از گذشت زمان کشتی بانوان به دو دسته اساسی تقسیم شد. دسته اول به سمت کشتی ای رفت که این روزها به عنوان کشتی کج آن را می شناسیم و دسته دیگر به سمت کشتی آزاد رفت که امروز هم رقابت های آن را در دنیا شاهد هستیم. کشتی آزاد کنونی از رقابت های المپیک پیشین به صورت کاملاً حرفه ای پیگیری شد و بانوان دنیا روز به روز در این ورزش قدرتمندتر و حرفه ای تر می شوند و تلاش می کنند تا ورزش خودشان را مانند کشتی مردان به دنیا عرضه کنند.
مسابقات کشتی آزاد زنان هم در 8 وزن شامل 6 وزن المپیکی و 2 وزن غیر المپیکی برگزار می‌شود که دسته‌های اینگونه است:
- 48 کیلو
- 53 کیلو
- 55 کیلو (غیر المپیکی)
- 58 کیلو
- 60 کیلو (غیر المپیکی)
- 63 کیلو
- 69 کیلو
- 75 کیلو
همچنین مسابقات بانوان در رده سنی نونهالان (14–15 سال) در 10 وزن از 28 تا 62 کیلوگرم، در رده سنی نوجوانان (16–17 سال) در 10 وزن از 36 تا 70 کیلوگرم، در رده سنی جوانان (18–20 سال) در 8 وزن 40 تا 72 کیلوگرم برگزار می‌شود.